Trong thời gian gần đây, ngành công nghiệp vận tải biển đã đối mặt với những thách thức nghiêm trọng, đòi hỏi sự đa dạng hóa và thích nghi của các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này. Giá cước và giá trị hàng hóa vận chuyển biển đã liên tục giảm sụt mạnh, tạo ra áp lực khó khăn đối với nhiều công ty vận tải biển trên toàn cầu.
Sự sụt giảm này đã khiến cho nhiều doanh nghiệp buộc phải thực hiện những biện pháp mạnh mẽ để duy trì hoạt động bền vững. Đối diện với những cảnh báo về khả năng cắt giảm lợi nhuận hoặc thậm chí là sự tồn tại của họ, một số công ty đã quyết định bán bớt tàu để giảm thiểu , và ngay cả việc cắt giảm tuyến vận chuyển để giảm chi phí và tối ưu lợi nhuận.
Nhiều vận tải không có đơn hàng
Nhiều doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực logistics và vận chuyển hàng hóa quốc tế đã tiết lộ rằng họ đang đối diện với một tình trạng đầy thách thức: tình trạng “khát” nguồn hàng. Dù giá cước vận chuyển đường biển giảm sâu, nhưng không có hàng để vận chuyển, điều này đã gây ra nhiều lo lắng và lo ngại cho ngành.
Tổng giám đốc của một công ty logistics tại TP.HCM chia sẻ rằng tình hình kinh tế toàn cầu đang đối mặt với nhiều khó khăn nghiêm trọng, bao gồm lạm phát gia tăng và sự suy giảm trong sức tiêu dùng. Tất cả những yếu tố này đã tác động mạnh mẽ đến thị trường vận tải biển quốc tế, và Việt Nam không nằm ngoài vùng ảnh hưởng của những biến đổi này.
Trong khi tham dự một cuộc triển lãm về logistics tại Thái Lan gần đây, người này đã gặp phải một sự bất ngờ. Các doanh nghiệp từ nhiều quốc gia, bao gồm cả Trung Quốc, đang tìm kiếm nguồn hàng. Tuy nhiên, tình hình hiện tại là lượng hàng hóa đồng thời sụt giảm cả trong lĩnh vực nhập khẩu và xuất khẩu, tạo nên tình trạng thừa người nhưng thiếu công việc.
“Những loại hàng như may mặc, nội thất, đồ gỗ… hiện đang rất hiếm khi có đơn hàng xuất khẩu. Sản lượng hàng hóa thông qua kho của chúng tôi đã giảm mạnh” – người này laments.
Một số công ty vận tải biển thừa nhận rằng ngày xưa thời ăn bánh chưng, mừng Tết đã trôi qua, và tình hình ngành này giờ đây đối mặt với một tình cảnh trái ngược hoàn toàn so với thời gian trước và sau đại dịch Covid-19. Trong giai đoạn đại dịch, ngành vận tải biển đã phải đối mặt với giá cước vận chuyển tăng cao và tình trạng quá tải hàng hóa, nhưng hiện nay, tất cả lại trái ngược hoàn toàn.
Mới chỉ sau khi đạt đỉnh vào tháng 9-2021, giá cước vận chuyển biển đã bắt đầu điều chỉnh và giảm đáng kể trong 6 tháng cuối năm 2022, tiếp tục giảm thêm trong những tháng đầu năm 2023.
Giá cước vận tải biển tiếp tục giảm mạnh
Giá cước vận tải biển đang trải qua một sụt giảm đáng kể, và đây là một biểu hiện mạnh mẽ của tình trạng khó khăn mà ngành vận tải biển đang phải đối mặt. Giá cước vận tải container và lượng hàng hóa đã trải qua sự sụt giảm lớn, buộc nhiều doanh nghiệp phải áp dụng những biện pháp mạnh mẽ như cắt giảm tuyến vận chuyển và bán bớt tàu, vì họ không thể chịu nổi những chi phí gia tăng không ngừng.
Một ví dụ điển hình là công ty Biendong Shipping, thông báo rằng vào tháng 4, họ đã phải dừng tuyến vận tải hàng hóa từ cảng Cửa Lò đến Kolkatar (Ấn Độ) và Chitagong (Bangladesh), sau một năm khai thác. Nguyên nhân chính là sự sụt giảm đáng kể về lượng hàng hóa trong cả hai chiều của tuyến này. Với giá cước vận tải container giảm đến 60% so với thời điểm đỉnh cao, công ty này đã buộc phải tạm dừng tuyến để tìm kiếm giải pháp khác phù hợp với tình hình hiện tại.
Các doanh nghiệp hoạt động trong ngành vận tải biển lưu ý rằng giá cước vận tải container đang giảm mạnh, đặc biệt trên các tuyến quốc tế. Ví dụ, trên tuyến Hồ Chí Minh – Port Klang (Malaysia), giá cước vận chuyển hiện khoảng 6,5 – 8 triệu đồng/container 40 feet và 4,3 triệu đồng/container 20 feet. So với tháng 4-2022, giá vận tải trên tuyến này đã giảm đáng kể, từ khoảng 26 – 40 triệu đồng/container 40 feet và 13 – 19 triệu đồng/container 20 feet.
Không chỉ giá cước, mà giá thuê tàu cũng trải qua mức giảm đáng kể, giảm khoảng 50% so với đỉnh cao vào đầu năm 2022, từ 20.000 – 22.000 USD/ngày xuống còn 12.000 USD/ngày. Điều này cho thấy rằng thị trường vận tải biển đang phải đối mặt với tác động lớn từ tình hình cung cầu. Cụ thể, các nước châu u và Trung Quốc đang đối diện với một lượng hàng tồn kho lớn, dẫn đến sự suy giảm của thị trường và môi trường cạnh tranh vô cùng khốc liệt. Việc xử lý hàng tồn kho cần một thời gian, và dự kiến tối thiểu đến quý 4 năm 2023, thị trường mới có thể bắt đầu hồi phục và trở nên sôi động trở lại.
Thị trường vận tải chỉ có thể khởi sắc từ 2025
Theo Hiệp hội Chủ tàu Việt Nam, triển vọng của thị trường vận tải container trong thời gian tới, đặc biệt là từ nay tới cuối năm 2023, vẫn đang phải đối mặt với những thách thức và biến động đáng quan ngại. Tình hình tài chính toàn cầu hiện chưa cho thấy dấu hiệu tích cực của phục hồi, và lãi suất tiền gửi tiếp tục duy trì ở mức cao, gây ra áp lực lớn đối với thị trường vận tải container, khiến việc hồi phục trở nên khó khăn.
Trong tương lai gần, sức mua tại các khu vực lớn của Bắc Mỹ và châu u dự kiến sẽ tiếp tục suy giảm do những vấn đề như lạm phát, sự suy yếu của nền kinh tế, và tình hình bất ổn về an ninh địa chính trị tại một số vùng. Đồng thời, còn nhiều hàng tồn kho chưa được tiêu thụ, dẫn đến việc các nhà nhập khẩu chưa có nhu cầu lớn để nhập khẩu hàng hóa từ các nước châu Á, trong đó có Việt Nam. Một yếu tố khác đó là hoạt động sản xuất tại Trung Quốc đã trải qua sự chậm trễ trong thời gian qua.
“Với sức mua yếu và những thách thức hiện tại, việc kỳ vọng thị trường vận chuyển sẽ trở nên sôi động trở lại trong thời gian ngắn không thực tế,” đại diện của Hiệp hội Chủ tàu Việt Nam đã đánh giá. Anh cho biết rằng tại Việt Nam, việc phục hồi có thể mất đến nửa năm hoặc kể cả hết năm nay, khi hàng tồn kho vẫn đang tích tụ ở các khu vực châu u và Mỹ, và cần ít nhất hai quý để giải phóng chúng. Vì vậy, dự kiến rằng nhu cầu vận chuyển có thể bắt đầu hồi phục từ cuối năm 2023, trong chu kỳ chuẩn bị cho mùa mua sắm cao điểm vào cuối năm.
Ngoài ra, dự đoán cho năm 2024, kinh tế thế giới có thể bắt đầu phục hồi và tăng trưởng mạnh mẽ hơn so với năm 2023, nhưng sự gia tăng nhanh chóng của nguồn cung công suất vận tải container có thể dẫn đến sự tiếp tục giảm giá cước. Thị trường vận tải container có thể thấy sự phục hồi và tăng cường vào năm 2025 khi giá cước ổn định trở lại và cung cầu trên thị trường có sự cân bằng hơn.
Để đối phó với tình hình này, Hiệp hội khuyên rằng các công ty vận tải biển nên tìm kiếm cách mở rộng vào các thị trường mới ở Bắc Á như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và khu vực Đông Nam Á. Úc và Trung Đông cũng được xem xét là các thị trường tiềm năng hấp dẫn cho việc mở rộng và phát triển. Đồng thời, quan trọng là chăm sóc khách hàng, tăng cường tiếp thị trực tuyến, và phát triển các sản phẩm dịch vụ logistics để duy trì và mở rộng thị trường.
Trong bối cảnh giá cước vận tải biển giảm mạnh, ngành vận tải biển đang đối mặt với những thách thức đầy khó khăn. Sự biến động này đòi hỏi sự sáng tạo, linh hoạt và khả năng thích nghi của các doanh nghiệp trong ngành. Tương lai của thị trường vận tải biển còn nhiều bất ổn, nhưng thông qua những nỗ lực và chiến lược thông minh, có thể tìm ra cách để vượt qua những khó khăn hiện tại và tiến về một tương lai bền vững hơn.
